Na początku lat 90. pojawiła się szansa pozyskania dla warszawsko-piaseczyńskiej linii trolejbusowej używanych szwajcarskich trolejbusów. Sankt Gallen wymieniało swoje trolejbusy Saurer z lat 50., wraz z przyczepami, na nowe przegubowce NAW/Hess. Propozycja była atrakcyjna z racji na pogarszający się stan trolejbusów ZIU. W rezultacie, w 1993 roku zostało zakupione 11 Saurerów z 1957 roku wraz z 8 przyczepami.

Firma Saurer była znana w Polsce w okresie międzywojennym. Zakupiliśmy od niej licencję na silniki Diesla, stosowane w krajowej produkcji samochodach PZInż Zawrat, produkowanych przed wojną i eksploatowanej w warszawskiej komunikacji. Saurer produkował m. in. ciężarówki, a od międzywojnia trolejbusy, wykorzystując nadwozia Hess i elektrykę Brown Boweri (BBC, po połączeniu z ASEA utworzyło ABB) lub SAAS. Spadek popytu w latach 80. doprowadził do połączenia Saurera z firmą FBW, powstała tym samym firma NAW. Tą przejął Mercedes i funkcjonowała ona do 2003 r.

Trolejbusy wprowadzono w Sankt Gallen w 1950 r. w miejsce starzejących się, wyeksploatowanych i przepełnionych tramwajów. W 1957 r. po decyzji w referendum poprowadzonym wśród mieszkańców dotyczącego wyboru między rozwijaniem tramwajów i trolejbusów, tabor poszerzono o nowe trolejbusy Saurer z przyczepami. Otrzymały one nowe, biało-zielone malowanie, które obowiązywało kolejne 25 lat. Tutaj możemy dla porównania zauważyć, że w Polsce kilka lat później wprowadzono pojazdy przegubowe, będące alternatywnym rozwiązaniem dla wozów z przyczepami. 

Pojazdy Saurer miały 11-metrowej długości nadwozie z 5 specyficznymi, wąskimi drzwiami. Napęd zapewniał podpodłogowy silnik prądu stałego 100 kW, umieszczony pomiędzy osiami, sterowany opornikowo. Napęd pomocniczy zapewniały baterie. Masa pojazdu wynosiła 9,2 t, w środku umieszczono 19 siedzeń, a liczbę miejsc stojących określono na 64, co razem dawało 83 miejsca. Elektryka pochodziła z firmy BBC.

Niejasna jest kwestia oznaczenia - trolejbusy początkowo opisywano jako 4T33LM, później jako 4TIILM, tymczasem obecnie w wikipedii pojawia się 411LM.

Co do poziomu techniki w Szwajcarii, warto odnotować że już w latach 1967-1968 wprowadzono w Sankt Gallen trolejbusy z oszczędniejszym rozruchem tyrystorowym.

Pomimo sędziwego wieku, większego niż eksploatowane w Warszawie najstarsze tramwaje Konstal 13N, Saurery były w dobrym stanie. Wynikało to z zastosowania stopów aluminium do produkcji nadwozia oraz wysokiej, szwajcarskiej jakości części mechanicznej.

Trolejbusy zostały wprowadzone do eksploatacji wraz z 8 przyczepami Hess. Kursowały one aż do końca istnienia linii 51 w 1995 roku, po czym trafiały w ręce kolekcjonerów starych pojazdów. Jeden z zestawów trolejbus+przyczepa został zachowany przez KMKM Warszawa. Jeżdżący Saurer jest użytkowany na kursującej okresowo linii turystycznej w Gdyni.

fot. Mateusz Turkowski