Na początku lat 90. odczuwalny był brak pojazdów 12-metrowych spowodowanym nadmiernym kasowaniem Ikarusów 260 i przebudową ich na model Ikarus 280.T4. W 1992 roku podjęto decyzję o zakupie autobusu Jelcz 120MM. Był to nowy produkt Jelczańskich Zakładów Samochodowych i zmodernizowana wersja modelu PR110M. Zastosowano w nim nowy układ siedzeń oraz podwyższono podłogę, z racji zamontowania większego silnika MAN D2866 o mocy 250 KM. Silnik sprzęgnięto z automatyczną skrzynią biegów ZF 4HP500.
Pierwsze 10 sztuk trafiło na zajezdnię Chełmska, która od wielu lat nie eksploatowała wozów marki Jelcz. Dostawa następcy autobusu Jelcz-Berliet PR100, czyli PR110U, ominęła ten zakład. Jelcze otrzymały zakres numeracyjny 4290-4299 i zostały pomalowane w zupełnie inny schemat malowania, niż jeżdżące w ówczesnych czasach pojazdy.Dominowała żółć, a poniżej znajdował się węższy pas czerwieni. Na samym dole był czarny pasek.
Autobusy początkowo skierowane zostały do obslugi linii 188.
Jelcze zyskały pochlebną opinię, dlatego w 1993 roku postanowiono zakupić kolejne 20 sztuk tego modelu. Skierowano je także na zajezdnię Chełmska, gdzie dostały numery 4340-4349 oraz 4390-4399. W przeciwieństwie do serii z 1992 roku wyposażono je w słabszy i mniejszy, 7-litrowy silnik MAN D0826 LUH05 o mocy 230KM. Jelcze otrzymały oznaczenie 120MM/1. Schemat malowania nie uległ zmianie.
W 1994 dokupiono jeszcze 40 szt., ale tym razem trafiły one również na inne zajezdnie: Redutowa (4460-4469) i Stalowa (4430–4439 i 4480– 4489). Nowe Jelcze na Chełmskiej otrzymały numery 4490-4499. Zmieniono schemat malowania na żółto-czerwony oraz zmieniono skrzynię biegów na Voith D851.3.
Mimo, że model 120M był konstrukcyjnie mocniejszy od swojego poprzednia PR110M, to nie ominęły go uszkodzenia kratownicy. Dotyczy to m. in. 4346. Remont przeprowadzono w fabryce producenta, przy okazji po powrocie do Warszawy otrzymał z przodu charakterystyczną czerwoną strzałę.
W latach 2000-2003 MZA w swoich warsztatach na Włościańskiej przeprowadziło NG tych wozów. 3 egzemplarze (4340, 4347 i 4397) przeszły ponowny remont w latach poźniejszych.
W 2005 roku podjęto decyzję o modernizacji 4 pojazdów. Do fabryki producenta wysłano wóz 4348, rok póżniej 4290 i 4435, ten ostani po poważnym wypadku na linii nocnej 603 w dniu 20.10.2005. Autobusy otrzymały nowe nadwozia, wyposażenie przestrzeni pasażerskiej i stanowiska kierowcy. Dodatkowo, w 2007 roku taki sam remont przeszedł wóz nr 4298.
We wrześniu 2001 po NG wozy 4436 i 4480 zmieniły zajezdnię na Redutową, otrzymając tam numery 4440 i 4441.
W maju 2005 roku rozpoczął się proces ujednolicania pojazdów na poszczególnych zajezdniach i tak wozy 4399 oraz 4490–4499 zostały przeniesione z Chełmskiej na Redutową, gdzie otrzymały odpowiednio numery 4360 oraz 4442 – 4451. W zamian oddano Ikarusy 260: 1420, 1438, 1439, 1441, 1444, 1446, 1466, 1467, 1479, 1480, 1497, otrzymały one numery 320–330.
W czerwcu 2005 roku przeniesiono ze Stalowej na Redutową pozostałe egzemplarze Jelczy 120MM/1, ale już bez zmiany numerów taborowych. Wraz z likwidacją zajezdni Chełmska wszystkie Jelcze 120MM zostały ulokowane na Redutowej.
W marcu 2007 skasowano pierwszego Jelcza 120MM 4486. Po dostawach nowych Solarisów SU12 serii 11xx , 14xx, 15xx skasowano jeszcze 23 sztuki. W 2008 skasowano 14 szt., w 2009 również 14, w 2010 – 11 szt., a w 2011 - 2 szt. W 2013 roku skasowano pierwszego z 4 zmodernizowanych w Jelczu pojazdów - 4298 - z powodu zderzenia z tramwajem.
Wóz 4340 został zakupiony przez Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej w Warszawie. Sam pojazd stacjonuje w Muzeum Polskiej Motoryzacji XX Wieku „Polska na Kołach" z siedzibą w Busku Zdroju.
Dane techniczne | |||
Seria 42xx | Seria 43xx | Seria 44xx | |
Długość | 12000 mm | 12000 mm | 12000 mm |
Szerokość | 2500 mm | 2500 mm | 2500 mm |
Wysokość | 3040 mm | 3040 mm | 3040 mm |
Rozstaw osi | 6100 mm | 6100 mm | 6100 mm |
Drzwi | 2-2-2 | 2-2-2 | 2-2-2 |
Ilość miejsc siedzącym | 34 | 34 | 34 |
Ilość miejsc ogółem | 110 | 110 | 110 |
Wysokość podłogi (I drzwi) | 642 mm | 642 mm | 642 mm |
Wysokość podłogi (II drzwi) | 712 mm | 712 mm | 712 mm |
Wysokość podłogi (III drzwi) | 955 mm | 955 mm | 955 mm |
Silnik | |||
Silnik | MAN D2866 | MAN D0826 | MAN D0826 |
Pojemność (dm3) | 11,97 | 6,87 | 6,87 |
Moc (KM) | 250 | 230 | 230 |
Skrzynia biegów | ZF 4HP-500 | ZF 4HP-500 | Voith D851.3 |
Liczba przełożeń | 4 | 4 | 4 |
ABS / ASR / EBS / ESP | Nie / Nie / Nie / Nie | Nie / Nie / Nie / Nie | Nie / Nie / Nie / Nie |
Tabela dostaw (wpis na stan):
Zajezdnia Redutowa |
Zajezdnia Chełmska |
Zajezdnia Stalowa | Dostawa |
4290-4299 | 14.05.1992 | ||
4340-4349 4390-4399 |
21.07.1993 | ||
4490-4498 | 4430-4439 | 10.10.1994 | |
4460-4469 | 07.11.1994 | ||
4499 | 4480-4489 | 19.12.1994 |
Linki zewnętrzne:
Zdjęcia Jelcz 120MM (phototrans.pl)
Zdjęcia Jelcz 120MM (Omni-Bus)
Zdjęcia Jelcz 120MM (Omni-Bus, Archiwum)
Jelcz 120MM/1 #4340 - autobus zabytkowy (KMKM Warszawa)